Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να συγκεντρώνεται;

Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να συγκεντρώνεται;

Όλοι έχουμε ζήσει καταστάσεις, όπου χάσαμε τη συγκέντρωσή μας: σε επαγγελματικές συνεντεύξεις, όταν ξαφνικά μπερδεύουμε τα λόγια μας, στην οδήγηση, όταν παραλίγο να προκαλέσουμε ατύχημα, ή το βράδυ, όταν κουρασμένοι διαβάζουμε τρεις φορές το άρθρο για να καταλάβουμε. Κι ακόμα - τι ντροπή! - όταν το πεντάχρονο παιδάκι μας βρίσκει το σωστό ζευγάρι σε παιχνίδι μνήμης, στο μισό χρόνο απ' ό,τι οποιοσδήποτε ενήλικας.

Θα πρέπει, λοιπόν, να έχουμε υπ' όψη ότι η συγκέντρωση είναι μια πολύ κουραστική υπόθεση, ιδιαίτερα αν μια συγκεκριμένη δραστηριότητα δε μας ενδιαφέρει καθόλου. Κάποια παιδιά δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν και, κατ' επέκταση, δυσκολεύονται στη μάθηση, επειδή τους λείπει μια πολύ σημαντική εμπειρία: η ένταση που νιώθει κανείς όταν έχει "πιάσει το νόημα". Αυτά τα παιδιά δε γνωρίζουν το έντονο συναίσθημα της ικανοποίησης που μπορεί να προσφέρει η απάντηση μιας ερώτησης, η επιτυχία σ' ένα διαγώνισμα ή λύση ενός προβλήματος.

Η συγκέντρωση είναι το πρώτο βήμα στην πορεία για τέτοιου είδους εμπειρίες προσωπικής επιτυχίας. Μόνο όταν τα παιδιά μάθουν να επικεντρώνουν την προσοχή τους και να φιλτράρουν τους παράγοντες που τη διαταράσσουν, θα μπορέσουν να εξαντλήσουν όλο το δυναμικό τους σε ευφυΐα, γνώση και δημιουργικότητα.

Η συγκέντρωση σχετίζεται με βασικές αρχές - τη ζωή με την ποικιλία της, την αυτο-αντίληψη σ' έναν κόσμο γεμάτο εξωτερικά ερεθίσματα, τους στόχους, την προσπάθεια, την αφοσίωση. Η συγκέντρωση είναι μία από τις προκλήσεις στην πορεία προς την ενηλικίωση και μας ακολουθεί σε όλη μας τη ζωή ως βασική αρετή.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε να συγκεντρωθεί σωστά το παιδί μας;

Τρόποι σωστής συγκέντρωσης

Ανατροφή μέσα σε ατμόσφαιρα ηρεμίας

Καλή είναι βέβαια η θεωρία, αλλά δεν υπάρχει έστω ένας γονέας που να μην έχει παραδεχτεί ότι παρά τις καλές προθέσεις του, πολλές φορές δεν μπορεί να συγκρατήσει τα νεύρα του, σε θέματα που αφορούν την ανατροφή των παιδιών. Ανθρώπινο το λάθος.

Εκείνο, όμως, που έχει σημασία, είναι να δίνουν οι γονείς στα παιδιά τους τη σιγουριά πως, άσχετα με τις διαφωνίες τους, τα αγαπούν και θα είναι πάντα στο πλευρό τους. Το εξωτερικό στρες προκαλεί εσωτερικό. Η επιθετικότητα και το άγχος αφήνουν πίσω τους ένα βιοχημικό μοτίβο, το οποίο σταθεροποιείται καλύτερα όσο νωρίτερα δημιουργείται στη ζωή.

Δώστε στο παιδί να καταλάβει ότι δεν υπάρχει λόγος να νιώθει άγχος μήπως αποτύχει σε κάτι, διότι εσείς το δέχεστε με όλα τα καλά και τα κακά του.

Δείξτε ενδιαφέρον για τον κόσμο του παιδιού σας, χωρίς όμως να του επιβάλλεστε. Πρέπει να μάθει να γίνει ανεξάρτητος και υπεύθυνος άνθρωπος.

Δημιουργήστε για το παιδί σας χώρο, όπου θα μπορεί να παίζει και να ζει τις προσωπικές του φαντασιώσεις.

Καθορίστε σαφείς κανονισμούς που θα ισχύουν για όλη την οικογένεια.

Πάρτε το παιδί σας στα σοβαρά. Οι μικροί άνθρωποι μπορεί να έχουν πολύ μεγάλες ανησυχίες.

Οικογενειακή θαλπωρή

Κρίσεις της οικογένειας, όπως, για παράδειγμα, οικονομικά προβλήματα, καβγάδες, χωρισμοί ή απώλεια κάποιου συγγενή, δημιουργούν στα παιδιά ανασφάλεια και μπορούν να καταστρέψουν τις ευαίσθητες συναισθηματικές ισορροπίες του. Ωστόσο, οι κρίσεις δεν μπορούν να αποφευχθούν πάντα και μπορούν να πλήξουν ανά πάσα στιγμή οποιαδήποτε οικογένεια. Γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό να δημιουργηθεί ένα σταθερό πλαίσιο που να αντέχει και σε εποχές αστάθειας. Προς αυτή την κατεύθυνση βοηθούν η τάξη και οι τελετουργίες.

Δημιουργήστε ένα κλίμα σταθερότητας με τελετουργικές συνήθειες, όπως το μεσημεριανό για όλη την οικογένεια ή διάβασμα κάποιου βιβλίου πριν τον ύπνο.

Μια καθαρά δομημένη μέρα δίνει στο παιδί ένα σημαντικό προσανατολισμό. Αν γνωρίζει τις εργασίες και τις υποχρεώσεις θα τις εκτελέσει πιο εύκολα. Για παράδειγμα, οι σχολικές εργασίες στο σπίτι γίνονται πάντα σε μια συγκεκριμένη ώρα.

Τα σταθερά πρόσωπα αναφοράς είναι σημαντικά, δεν πρέπει να αφήνετε το παιδί κάθε φορά και σε διαφορετικό άτομο.

Φροντίστε να έχει φίλους το παιδί σας, οργανώνοντας πάρτι γενεθλίων ή άλλες δραστηριότητες.

Ένα κατοικίδιο ζωάκι μπορεί να γίνει βασικός φίλος του παιδιού και συγχρόνως να το βοηθήσει να αναλαμβάνει ευθύνες.

Επαρκής ύπνος

Σύμφωνα με μελέτες, 1 στα 6 παιδιά υποφέρει από διαταραχές του ύπνου. Τα παιδιά, όμως, χρειάζονται ύπνο καλής ποιότητας για τη σωματική και ψυχική τους ανάπτυξη. Φροντίστε, λοιπόν, τα παιδιά σας να κοιμούνται 9-10 ώρες καθημερινά.

Προσπαθήστε να βρείτε το βιορυθμό του παιδιού σας και να απομακρύνετε παράγοντες ενόχλησής του.

Ορίστε σταθερή ώρα που θα πέφτει το παιδί σας για ύπνο.

Απαγορεύστε την τηλεόραση στο παιδικό δωμάτιο, καθώς, ακόμα και σαν πηγή ηλεκτρομαγνητικού πεδίου, αποτελεί παράγοντα ενόχλησης.

Μία ώρα πριν πάει στο κρεβάτι, το παιδί δε θα πρέπει να βλέπει τηλεόραση, να παίζει σε ηλεκτρονικό υπολογιστή ή να κάνει κάποια εργασία.

Φροντίστε το παιδί σας να έχει αρκετό χρόνο για να ξυπνήσει το πρωί.

Διαβάστε κάτι στο παιδί σας πριν πάει για ύπνο, πρόκειται για μια διαδικασία που χαλαρώνει και βοηθά τον εγκέφαλο να δημιουργήσει νέες διασυνδέσεις, σημαντικές για τη συγκέντρωση.

Αν το παιδί σας δυσκολεύεται να κοιμηθεί, δοκιμάστε ένα ποτήρι ζεστό γάλα ή χαμομήλι ή μπορείτε να κάνετε μαζί του μερικές χαλαρωτικές ασκήσεις.

Περισσότερη κίνηση

Η σωματική κίνηση είναι σημαντική για το μεταβολισμό ολόκληρου του οργανισμού. Απ' αυτήν εξαρτάται, επίσης, η λειτουργία του εγκεφάλου, ο οποίος οξυγονώνεται καλύτερα. Επιπλέον, η κίνηση, όχι μόνο βοηθά στην καλύτερη κυκλοφορία του αίματος, αλλά μειώνει το στρες κι επιδρά στους νευροδιαβιβαστές του σώματος (ενισχύουν το κίνητρο και τη δραστηριότητα).

Φροντίστε το παιδί σας να παίζει καθημερινά, αν είναι δυνατόν, έξω στη φύση και στον καθαρό αέρα.

Αν δεν υπάρχει χώρος για παιχνίδι, παροτρύνετέ το να διαλέξει ένα άθλημα, με το οποίο θα ασχολείται τακτικά. Η άθληση είναι ευχάριστη, υγιεινή και δημιουργεί ένα επιπλέον κίνητρο για επιδόσεις.

Γίνετε πρότυπο προς μίμηση, παίρνοντας το ποδήλατο αντί το αυτοκίνητο, χρησιμοποιήστε τη σκάλα αντί το ασανσέρ κλπ.

Αφήστε το παιδί να διαλέξει τη στάση που προτιμά να κάθεται και να κάνει τις εργασίες του, εφόσον σ' αυτή τη στάση δεν αποσπάται η προσοχή του.

Αν πρόκειται να αγοράσετε έπιπλα, ελέγξτε τη δυνατότητα κίνησης και ρύθμισής τους.

Αν διαπιστώσετε πολύ μεγάλες διαταραχές της συγκέντρωσης, ζητήστε τη βοήθεια ενός εργοθεραπευτή, ο οποίος μπορεί να δείξει σ' εσάς και στο παιδί σας ασκήσεις για τη βελτίωση του συντονισμού σώματος - εγκεφάλου.

Μικρές κινήσεις μπορούν να έχουν μεγάλα αποτελέσματα, όπως, για παράδειγμα, το να μάθει ένα μουσικό όργανο, διότι εκπαιδεύει τη συντονισμένη κίνηση των πιο διαφορετικών μελών του σώματος, κάτι που αυξάνει την αντοχή και την ικανότητα της συγκέντρωσης.

Μέθοδοι σωστής συγκέντρωσης

Υγιεινή διατροφή

Σύμφωνα με έρευνες, παιδιά που έχουν προγευματίσει πριν πάνε σχολείο είναι πολύ πιο συγκεντρωμένα από εκείνα που πηγαίνουν νηστικά στο μάθημα. Η διατροφή πρέπει να περιλαμβάνει πολλά φρούτα, λαχανικά και δημητριακά. Αυτά δίνουν στον εγκέφαλο και στο σώμα ενέργεια για περισσότερο χρόνο, καθώς αποτελούνται από υδατάνθρακες, με μακριές αλυσίδες γλυκόζης, οι οποίοι καίγονται με αργούς ρυθμούς από τον οργανισμό. Το ίδιο ισχύει και για τη σοκολάτα, εφόσον η αναλογία της σε κακάο είναι τουλάχιστον 70%. Τέλος, τα συμπληρώματα διατροφής δεν μπορούν να αντικαταστήσουν ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής, σε ορισμένες περιπτώσεις, όμως, βοηθούν στην αντιμετώπιση διαταραχών της συγκέντρωσης.

Προσπαθήστε, κατά το δυνατόν, να κάθεστε όλοι μαζί στο τραπέζι.

Προτιμάτε μια ποικιλία φρέσκων και ποιοτικών τροφών.

Φαγητά fast food (π.χ. σουβλάκι) και σνακ (π.χ. γκοφρέτες, τσιπς, αναψυκτικά), παχαίνουν και δεν περιέχουν σχεδόν κανένα θρεπτικό συστατικό. Ανεβάζουν απότομα το σάκχαρο στο αίμα, αλλά αυτή η ενέργεια χάνεται σύντομα, με αποτέλεσμα το παιδί να αισθάνεται κουρασμένο.

Μάθετε στο παιδί σας να μην τρώει κάθε τόσο μικρές λιχουδιές και αν το κάνει ας προτιμήσει τα φρούτα.

Φροντίστε να προγευματίζει το παιδί σας με ηρεμία.

Ένα ιδανικό κολατσιό για το σχολείο μπορεί να περιλαμβάνει τα εξής: ψωμάκι με αγγούρι, τυρί και ντομάτα, καρότο, κάποιο φρούτο εποχής κι ένα γιαουρτάκι.

Συμφωνήστε με το παιδί σας πότε μπορεί να τρώει γλυκά αρτοσκευάσματα στο σχολείο.

Φροντίστε να πίνει το παιδί σας αρκετά υγρά κατά τη διάρκεια της μέρας.

Τα συμπληρώματα διατροφής είναι καλό να αποφεύγονται και να προτιμάται ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής. Αν θεωρηθούν απαραίτητα, πρέπει να χορηγούνται μόνο ύστερα από συμβουλή γιατρού.

Σωστή χρήση των ΜΜΕ

Ο εγκέφαλος λειτουργεί ιδιαίτερα καλά όταν δέχεται, εναλλακτικά, θετικά ερεθίσματα και φάσεις ηρεμίας, κατά τις οποίες τα παιδιά έχουν το περιθώριο να κάνουν τις δικές τους σκέψεις. Ωστόσο, ο προσωπικός ρυθμός και η ιδιαίτερη δημιουργικότητα επηρεάζονται απ' την υπέρμετρη χρήση των ΜΜΕ.

Τα ψηφιακά ΜΜΕ ασκούν έντονη επίδραση σε παιδιά και εφήβους, αφού μαθαίνουν να λειτουργούν μέσα από ένα μοτίβο συγκέντρωσης που δε γνωρίζει καμιά οργάνωση ή αναμονή, παρά πηδάει απ' το ένα ερέθισμα στο άλλο και ζητά άμεσα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, παιδιά που ασχολούνται με πολλά ηλεκτρονικά μέσα ταυτόχρονα, δεν ανέχονται εικόνες ή λογικές αλληλουχίες που διαρκούν πάνω από 8 δευτερόλεπτα - χρόνος πολύ μικρότερος απ' τον απαραίτητο για την κατανόηση μιας πολύπλοκης πρότασης.

Επιπλέον, τα ΜΜΕ - κυρίως τα οπτικοακουστικά - μεταφέρουν ισχυρά συναισθήματα.

Επίσης, κάποια παιδιά, όπως έδειξαν έρευνες, αποσύρονται με τη βοήθεια των ψηφιακών μέσων σ' ένα φανταστικό κόσμο ή απομονώνονται, ενώ άλλα αναζητούν κοινωνική επαφή μέσα στον εικονικό χώρο επικοινωνίας.

Μην απαγορεύετε τη χρήση ΜΜΕ, ορίστε όμως σαφείς κανονισμούς και χρονικά όρια.

Γίνετε εσείς πρότυπο για τα παιδιά και μην αφήνετε την τηλεόραση ανοιχτή να παίζει όλη μέρα.

Ενδιαφερθείτε για το πώς χρησιμοποιούν τα παιδιά σας τα ΜΜΕ και συζητήστε μαζί τους.

Απαγορεύστε την τηλεόραση στο παιδικό δωμάτιο. Δεν έχει καμία θέση εκεί.

Η ώρα που παίζουν στον υπολογιστή τα παιδιά σχολικής ηλικίας δεν πρέπει να ξεπερνά τη μισή ώρα την ημέρα.

Μια ώρα πριν τον ύπνο, τα παιδιά καλό είναι να σταματάνε να βλέπουν τηλεόραση ή να παίζουν με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Για εξισορρόπηση των οπτικοακουστικών ερεθισμάτων που δέχεται απ' τα ηλεκτρονικά μέσα, βρείτε μια ασχολία που να ενεργοποιεί την αίσθηση, την αφή και το κράτημα.

Παίξτε μαζί με το παιδί σας ή μοιραστείτε μια ασχολία. Ο χρόνος αυτός θα είναι για το παιδί σας η πολυτιμότερη εμπειρία.

Μάθετε να χρησιμοποιείτε κι εσείς τα ψηφιακά μέσα.

Διαλείμματα και ξεκούραση

Η χαλάρωση χωρίς κανένα σκοπό, δεν είναι τόσο εύκολη στις μέρες μας. Τα σύγχρονα παιδιά εκνευρίζονται γρήγορα αν δεν τρέχει κανένα πρόγραμμα μπροστά στα μάτια τους και πρέπει να μάθουν πρώτα να κάθονται ήσυχα, για να νιώσουν στη συνέχεια τη χαλάρωση που προκαλεί η απραξία. Πειράματα έδειξαν ότι παιδιά που κάνουν διαλείμματα στη διάρκεια της εκτέλεσης εργασιών - ακόμα κι αν αυτό σημαίνει λιγότερο χρόνο για την εργασία - κάνουν λιγότερα λάθη.

Προγραμματίστε συνειδητά κάποια διαλείμματα κάθε μέρα.

Βοηθήστε το παιδί σας να κατανείμει σωστά το χρόνο του, ενσωματώνοντας στο πρόγραμμα μικρά διαλείμματα.

Αν το παιδί σας δεν μπορεί να χαλαρώσει, κάντε μαζί του κάποια σχετική εκπαίδευση.